افزایش طول عمر ایمپلنت های دندانی به کمک پی آر پی : استفاده از PRP در دندانپزشکی یک رویکرد جدید برای بازسازی بافت است و امروزه یک روش کاربردی و ارزشمند برای تسریع روند بهبود در بسیاری از روش‌های جراحی دندان و دهان، به‌ویژه در بیماران مسن محسوب می‌شود.
پلاسمای غنی از پلاکت (Platelet-rich plasma) اغلب با نام اختصاری PRP شناخته می‌شود. این ماده از سانتریفیوژ کردن خون خود بیمار تولید می‌گردد و حاوی فاکتورهای رشدی است که بر بهبود زخم تأثیر می‌گذارد و در نتیجه نقش مهمی در مکانیزم‌های ترمیم بافت ایفا می‌کند.
طبق بررسی‌های صورت گرفته، استفاده از PRP در عمل‌های جراحی می‌تواند نتایج مفیدی را به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال خونریزی را کاهش دهد و بهبود بافت نرم و بازسازی استخوان را تسریع کند.
مطالعات انجام شده روی انسان نتایج امیدوارکننده‌ای را در مورد کاربرد PRP در بسیاری از روش‌های جراحی دهان و دندان (به عنوان مثال کشیدن دندان، جراحی پریودنتال، جراحی ایمپلنت) به دنبال داشته است.علاوه‌براین، پلاسمای غنی از پلاکت می‌تواند روند بهبود زخم و بازسازی استخوان فک را تسریع کند. به این ترتیب در مدیریت استئونکروز فک (تحلیل استخوان فک) مرتبط با بیسفسفونات (BRONJ) موثر خواهد بود.با توجه به داغ بودن مبحث پلاسمای غنی از پلاکت، در این مقاله قصد داریم به بررسی کاربردهای مختلف PRP در دندانپزشکی بپردازیم و ضمن آن بررسی کنیم که استفاده از این ماده تا چه حد اثربخش است. پس در ادامه با سل تک بیوژن همراه باشید.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) چیست؟
خون ما حاوی پلاسما، پلاکت ها و گلبول های خونی (قرمز و سفید) است؛ پلاکت ها سلول های کوچکی هستند که طول عمر آنها حدود هفت تا ۱۰ روز است. گرانول های داخل پلاکت ها حاوی عوامل رشد و لخته شدن هستند. این عوامل در طول فرآیند بهبودی آزاد می شوند. هنگامی که بافت آسیب دیده است، گرانول ها آزاد می شوند؛ سپس عوامل رشد و انعقاد آبشار التهاب را تحریک می کنند (که پاسخ بدن به محرک های مضر است)، و در نهایت روند بهبودی را تشویق می کند.
غلظت پلاکت PRP چهار برابر خون طبیعی است. به این ترتیب PRP با غلظت های بالاتری از فاکتورهای رشد بافتی غنی می شود. پلاسمای استخراج شده از خون شما تقریباً منحصر به فرد است و این مزیت اصلی آن است.
به دلیل غلظت فاکتورهای رشد موجود در پلاکت ها، تزریق PRP می تواند به بدن کمک کند تا مسیرهای بهبود بافت طبیعی را تسریع کند. انتشار غلظت بالایی از فاکتورهای رشد در زخم باعث تحریک سلول های محرک (سلول های بنیادی، فیبروبلاست ها و ماکروفاژها) می شود که برای تولید بافت جدید در فرآیند بهبود نقش دارند.
از نظر PRP برای ایمپلنت های دندانی، این یک رویکرد جدید برای بازسازی بافت و ابزاری ارزشمند برای ارتقاء بهبود در بسیاری از فرایندها است.
تاریخچه استفاده از PRP
PRP اولین بار در دهه 1980 ظاهر شد، زمانی که جراحان قلب از آن برای ارتقاء بهبود زخم استفاده کردند. سپس PRP توسط دامپزشکان استفاده شد که از آن برای درمان مشکلات مفصلی در حیوانات (بویژه اسب های مسابقه) استفاده می شد. یکی از کاربردهای اولیه PRP در دندانپزشکی برای پیشگیری از بروز عوارض “خشکی حفره دندان” بعد از کشیدن دندان بود.
پس از آن در اوایل دهه 2000، پی آر پی به پزشکی ورزشی و ارتوپدی وارد شد، جایی که از آن برای آسیب های استخوان و مفاصل، از جمله تعداد زیادی از بازیکنان فوتبال و AFL استفاده شد. تعدادی دیگر از ورزشکاران نخبه نیز با PRP برای درمان آسیب های زانو موفقیت هایی کسب کرده اند.
اخیراً، پلاسمای غنی از پلاکت به صورت گسترده ای در زمینه های دندانپزشکی، پوست و جراحی زیبایی مورد استفاده قرار گرفته است تا به بهبود زخم، کاهش علائم پیری و بهبود ظاهر اسکار کمک کند.
مکانیزم عملکرد PRP در دندانپزشکی و افزایش طول عمر ایمپلنت
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) به عنوان غلظت بالای پلاکت‌های اتولوگ در حجم کمی از پلاسمای اتولوگ تعریف می‌شود. تعداد پلاکت‌های طبیعی انسان در خون عددی بین 150،000 تا 350،000 پلاکت بر لیتر است. در حالی‌که PRP یک غلظت پلاکتی معادل 1،000،000 پلاکت بر لیتر در 5 میلی لیتر پلاسما است.
پلاکت‌ها حاوی گرانول‌های مختلفی هستند كه نقش حياتي در عملكرد اين سلول‌ها دارند. از ميان سه نوع گرانول پلاکتی (يعني گرانول‌هاي دلتا یا متراكم، گرانول‌هاي آلفا و ليزوزوم‌ها)، گرانول‌هاي آلفا فراوان‌تر هستند. تقريبا ۵۰ تا ۸۰ گرانول آلفا در هر پلاکت وجود دارد.
پلاکت‌های موجود در PRP، گرانول‌های آلفای خود را پس از شروع فرآیند انعقاد در محل زخم آزاد می‌کنند. این گرانول‌های آلفا حاوی ترکیبی از فاکتورهای رشد هستند که باعث افزایش تکثیر، کموتاکسی و تمایز سلول‌ها می‌شوند که برای استخوان‌زایی ضروری هستند.
بنابراین، علاوه بر اثر پیش انعقاد، PRP منبعی از فاکتورهای رشد است که با تسریع ترمیم استخوان، ترویج تکثیر فیبروبلاست و افزایش عروق بافتی، در شروع و تداوم بهبود زخم نقش دارد.
افزایش طول عمر ایمپلنت و روش جدید پیوند استخوان با PRF
قابلیت احیاکنندگی پلاکت‌ها در دهه 70 میلادی بررسی شد و مشخص شد آنها دارای عوامل رشدی هستند که موجب افزایش تولید کلاژن و تقسیم سلولی ، افزایش جریان خون، به کارگیری سلول‌های سالم در قسمت‌هایی که زخم بود و القا تفکیک سلولی می‌شود. از این رو امروزه با پیشرفت تکنولوژی در جراحی‌های ناحیه دهانی از این پلاکت‌ها استفاده می‌شود. در ادامه به مزایا و معایب ایمپلنت و پیوند استخوان با prf خواهیم پرداخت.
PRF چیست ؟
Prf نخستین بار توسط Dohar و همکارانش در جراحی دهانی مورد استفاده قرار گرفت. prf در واقع فیبرین غنی از پلاکت به دست آمده از بدن خود فرد است و چندین مزیت نسبت به PRP دارد. به صورت طبیعی به دست می‌آید و نیاز به دستکاری شیمیایی ندارد. به طور کلی منجر به بهبود زخم می‌شوند. prfها به عنوان یک داربست زیست تخریب پذیر عمل می‌کنند که علاقه به رشد میکرو ارگانیسم‌ها داشته و قادر به هدایت سلول‌های اپیتلیال به سطح خود می‌باشند .
بسیاری از مطالعات نشان داده اند که prf یک ماده بهبود دهنده است که قابلیت احیا استخوان و بافت‌های نرم را دارد، بدون اینکه باعث ایجاد التهاب شود و به شکل تنها یا به صورت ترکیبی در پیوند استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در بدن قابلیت بالایی در افزایش اتصال سلول‌ها نشان داده و موجب تحریک و رشد سلول(استئوبلاست) شده و باعث ترمیم استخوان می‌شود.
در عمل‌های جراحی نیز prf به عنوان غشا عمل می‌کند که علاوه بر هدایت فرآیند احیا استخوان از انتقال سلول‌های معیوب به ناحیه آسیب دیده استخوانی جلوگیری می‌کند. Prfها سرعت زیست تخریب پذیری بالایی دارند (حدود یک تا دو هفته). همچنین فضایی را فراهم می‌کنند تا سلول‌های پیوند استخوان موجب لخته شدن خون نشوند. زمانی که prf با عامل پیوند استخوان ترکیب می‌شود باعث بهبود زخم و ترمیم بافت نرم می‌شود و این ترکیب به عنوان یک اتصال بیولوژیکی عمل می‌کند که سلول‌های بنیادی را جذب کرده و منجر به انتقال سلول‌های osteoprogenitor به مرکز پیوند و تشکیل رگ‌های جدید می‌شود.
علاوه بر این به عنوان یک ماده چسبنده بیولوژیکی عمل می‌کند تا ذرات را کنار هم نگه دارد و پیوند استخوان را راحت تر کند. در این پژوهش درمان 5 نفر از افراد گروه اول آزمایش به کمک prf صورت می‌گیرد که هدف نشان دادن prf در احیا ایمپلنت به خصوص در افراد مسن و زمانی که احیا استخوان ضروری است، می‌باشد.
مزایای افزایش طول عمر ایمپلنت و پیوند استخوان با prf
- پی آر اف روش آماده سازی راحتی دارد که توسط سانتریفیوژ یک مرحله انجام می‌شود و در دسترس همه پزشکان می‌باشد.
- PRF از نمونه خون خود فرد تهیه می‌شود .
- PRF دارای چارچوب طبیعی فیبرین است که دارای عوامل رشد بوده و فعالیت آن را در طولانی مدت حفظ می‌کنند و به طور موثری پیوند بافت را انجام می‌دهند.
- PRF را می‌توان به شکل تنها یا با استفاده از پودر پیوندی استخوان استفاده کرد.
- استفاده از PRF بسته به اینکه هدف نهایی چیست یک روش اقتصادی و سریع در مقایسه با دیگر روش‌ها می‌باشد.
- PRF وقتی به عنوان غشا استفاده شود، باعث کاهش رنج و سختی برای بیمار در حین فرآیند بهبود درمان می‌شود.
- در این روش احتمال پوکی استخوان بسیار کم است و عواقب التهابی و پزشکی نیز کم می‌شود بخصوص در افراد مسن که مشکلات جراحی در آن ها به دلیل آناتومی بدنی سخت‌تر می‌شود.
معایب ایمپلنت و پیوند استخوان با prf
- دسترسی به مقدار نهایی آن کم است چرا که از خون خود فرد تهیه می‌شود .
- میزان موفقیت PRF به شدت به زمان جمع آوری خون و انتقال به سانتریفیوژ بستگی دارد.
نتیجه گیری: بزرگترین مزیت استفاده از PRF جذب کامل آن است، چرا که از زمان دوم جراحی (بستن هیلینگ ) جلوگیری می‌کند که این یک فاکتور بسیار موثر در بیماران مسن می‌باشد. علاوه بر این به سادگی با تغییر تنظیمات سانتریفیوژ می‌توان به یک عامل ژن ساز به عنوان پیوند دهنده استخوان یا ماده محرک دست یافت، همچنین می‌توان به یک ماده پرکننده فضای برش داده‌ی استخوان رسید. در حال حاضر به نظر می‌رسد این تکنیک یک روش کم خطر و دارای بیشترین رضایتمندی از طرف بیماران است که موجب موفقیت کاشت ایمپلنت در افراد مسن شده است.
استفاده از PRP در موارد زیر توصیه نمی شود؟
- در بیماران مبتلا به دیابت
- در بیماران خونی حاد یا مزمن مثل اختلالات انعقاد خون یا سرطان خون.
- ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت ها).
- بیمارانی که نیاز به مصرف آسپیرین و یا سایر داروهای ضد انعقاد خون مثل (وارفارین یا هپارین) دارند.
- همچنین داروهای NSAIDS ( بروفن، ایندومتاسین،دیکلوفناک ،پیروکسیکام و …) در صورت مصرف بایستی از سه روز قبل قطع شوند. در مورد آسپیرین لازم است از ۱۰ روز قبل مصرف آن قطع شود.
افراد سیگاری، الکلی و دارای سوء تغذیه
