یائسگی بخشی طبیعی از زندگی زنان است که معمولاً در اوایل 50 سالگی اتفاق می افتد. با این حال، برخی زنان به دلیل عواملی مانند شیمی درمانی یا جراحی برداشتن تخمدان زودتر از موعد یائسه می شوند. عوامل دیگر را در مقاله زیر توضیح داده ایم و علائم و نحوه ی تشخیص و درمان یائسگی زودرس با پی آر پی را بیان کرده ایم. پس، با سل تک بیوژن همراه شوید.
یائسگی چیست؟
یائسگی به مرحله‌ای از زندگی زنان می گویند که در آن قاعدگی پایان می یابد. یائسگی بخش طبیعی فرآیند افزایش سن زنان است و به معنی آن است که فرد دیگر نمی تواند باردار شود. سن یائسگی در زنان معمولاً اوایل دهه ی 50 سالگی است.
یائسگی طبیعی سه مرحله دارد:
- مرحله پیش از یائسگی: این مرحله ی گذر است و طی آن تخمدان ها، استروژن کمتری می سازند و بدن را برای یائسگی آماده می کنند. با شروع یائسگی، این مرحله متوقف می شود. علائم یائسگی در طول این دوره شروع می شود. در این مرحله، علائم در شدیدترین حالت خود قرار دارند و آزار دهنده اند.
- مرحله یائسگی: در این مرحله، قاعدگی متوقف می شود. تخمدان ها دیگر تخمک آزاد نمی کنند و استروژن نمی سازند. اگر زنی 12 ماه پشت سر هم قاعده نشود، وارد مرحله ی یائسگی می شود.
- مرحله پس از یائسگی: همان طور که از نام آن مشخص است، این مرحله پس از یائسگی رخ می دهد. نشانه های یائسگی (مانند گرگرفتگی) در این مرحله کمتر می شود، اما در بعضی زنان تا سال ها ادامه می یابد.
یائسگی زودرس چیست؟
یائسگی زود هنگام یا زودرس شرایطی است که زن در زیر 40 سالگی، یائسگی را تجربه می کند. دو نوع یائسگی زود هنگام وجود دارد، یائسگی زود هنگام اولیه و یائسگی زود هنگام ثانویه؛در هر دو نوع یائسگی، زن دیگر نمی تواند باردار شود.
در یائسگی زود هنگام اولیه، تخمدان ها عملکرد طبیعی خود را از دست می دهند. این موضوع ممکن است به دلیل برداشتن تخمدان ها یا آسیب ناشی از بیماری یا برخی درمان ها باشد. یائسگی زود هنگام ثانویه، اغلب با مشکلات هورمونی مرتبط است.
علائم یائسگی زودرس چیست؟
هر عارضه و بیماری که در بدن اتفاق می‌افتد با علایم و نشانه‌هایی بروز می‌کند. این نشانه‌ها با اختلال در عملکرد اندام‌ها فرد را متوجه بروز اتفاقات خارج از روال طبیعی می‌کند. در یائسگی توقف دورههای تخمک گذاری با نداشتن ۱۲ دوره یا بیشتر خونریزی ماهیانه و یا فاصله‌های طولانی بین دورههای خونریزی اتفاق می‌افتد.
اما مهم‌ترین مسئله سن خانم است. اگر قبل از ۴۰ سالگی دورههای خونریزی متوقف شود، فاصله‌ی بین دوره‌ها طولانی شود و طول دروه از ۳ تا ۱۰ روز طولانی تر شود ممکن است فرد در معرض یائسگی زودرس قرار داشته باشد.
در این صورت کم‌کم سایر علامت‌های یائسگی نیز بروز می‌کند مثل گرگرفتگی، عرق کردن‌های شبانه و تغییر خلق و خو. کم شدن ترشح استروژن همچنین خشکی واژن سبب تغییر در احساسات و میل جنسی می‌شود و دردناک شدن مقاربت را نیز به همراه دارد.
درمان یائسگی زودرس
درمان یائسگی زودرس با روش‌های مختلف برای کنترل سطح هورمون‌ها و کاهش بروز و شدت علائم مانند دارو درمانی و یا طب سنتی است.
طب سنتی
در روش طب سنتی، متخصصان این حوزه بدون استفاده از داروهای شیمیایی با گیاهان دارویی اقدام به درمان می‌کنند. در ادامه چند نوع درمان این حوزه را بیان می‌کنیم.
دمنوش‌های گیاهی
استفاده از دمنوش‌های گیاهی مانند رازیانه، تخم کرفس، پونه، بومادارن و پنج‌انگشت درد و علائم ناشی از یائسگی را کاهش می‌دهد و استفاده از دمنوش اسطوخودوس و گل گاوزبان برای بهبود خلق و خو اعصاب را آرام می‌کند. برای استفاده از آنها دو قاشق غذاخوری از گیاه را داخل قوری بریزید و اجازه دهید با حرارت غیر مستقیم دم بکشد.
همچنین جنسینگ نیز بسیار توصیه می‌شود. این گیاه هندی، سرشار از ویتامین‌های گروه B و کلسیم است و با بالا بردن سطح کلسیم در بدن نشانه‌هایی مثل گرگرفتگی را کاهش می‌دهد. همچنین با کنترل سطح استروژن بدن، دردهای هنگام نزدیکی به دلیل خشکی واژن را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. برای استفاده از آن باید ریشه‌های آن را در آب‌جوش بریزید و بگذارید بیست دقیقه در آب بجوشد.
دفع سم از بدن
در طب سنتی اعتقاد بر این است که با متوقف شدن خونریزی سموم از بدن دفع نمی‌شود پس این خون باید از راه‌های دیگری بیرون ریخته شود. به همین دلیل حجامت و خون دادن را به افراد دارای نشانه‌های یائسگی زودرس پیشنهاد می‌دهند.
الگوهای تغذیه‌ای
در طب سنتی برای کنترل سطح استروژن توصیه می‌شود برخی مواد غذایی در رژیم فرد گنجانده شود. پزشکان طب سنتی از حبوبات لوبیا و عدس، از میوه‌ها سیب و گیلاس و همچنین مصرف دانه سویا و گندم را پیشنهاد می‌دهند و اعتقاد دارند این مواد هم نقش پیشگیری کننده و هم درمانی دارد. درمان یائسگی زودرس با پیاز نیز یکی از مواردی است که در طب سنتی برای درمان یائسگی زودرس کاربرد فراوان دارد.
در طب سنتی اعتقاد بر این است که پیاز با افزایش پرولاکتین و سم‌زدایی از بدن سبب قاعده‌آوری می‌شود و می‌تواند خونریزی ماهیانه را متعادل کند، کیست‌‌های تخمدانی و تنبلی‌های تخمدانی را درمان کند. به‌همین جهت یک جوشانده را با پیاز به بیماران تجویز می‌کنند. البته به کسانی که باردار هستند یا مشکل معده یا یبوست دارند این روش توصیه نمی‌شود.
دارو درمانی
پزشکان و متخصصان زنان، استفاده از دارو برای درمان یائسگی زودرس را با چند راهبرد انجام می‌دهند. هورمون درمانی انواع مختلفی دارد و برای کنترل خشکی واژن و گرگرفتگی انجام می‌شود. درمان‌های هورمونی موضعی در داخل واژن است و هورمون درمانی خوراکی با قرص‌های ضدبارداری خوراکی انجام می‌شود. استفاده از ژل و کرم لوبریکانت برای رفع خشکی واژن و تسهیل انجام عمل جنسی نیز یکی دیگر از روش‌های درمانی است. در افرادی هم که به‌دنبال یائسگی زودرس در خلق و خو دچار اختلال می‌شوند، عصبی و یا منزوی و مضطرب می‌شوند، داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب نیز تجویز می‌شود.
درمان یائسگی زودرس با پی آر پی
محققان دریافتند که PRP یا پلاکت درمانی قادر به جوانسازی تخمدان‌ها نیز هست. دانشمندان بیان کردند که با تزریق PRP به تخمدان زنان یائسه چرخه‌ی قاعدگی‌شان مجدد به راه افتاده و آنها را قادر به بارورسازی تخمک‌های آزاد شده می‌سازد…
گروهی از محققان روشی برای بازگشت از یائسگی با جوانسازی تخمدان‌ها کشف کرده‌اند که تخمدان‌ها را قادر می‌سازد تخمک بارور آزاد کنند. آیا این یافته به این معنا است که یائسگی پایان باروری نیست؟!
با استناد به گفته‌ی گروه، این روش چرخه‌ی قاعدگی را در زنان یائسه دوباره احیا می‌کند ؛ به‌خصوص افرادی که پنج سال از آخرین عادتِ ماهانه‌ی آنها می‌گذرد. این روش به زنانی که دچار یائسگی زودرس شده‌اند کمک می‌کند تا دوباره بارور شوند و از اثراتی که یائسگی بر سلامت فرد می‌گذارد جلوگیری می‌کند. طبق این یافته امیدی برای باردار شدن مجدد زنان یائسه با محتویات ژنتیکی خودشان فراهم شده است.
همان‌طور که می‌دانیم زنان با تمام تخمک‌هایشان به دنیا می‌آیند و تعداد این تخمک‌ها از دوران بلوغ تا یائسگی کاهش می‌یابد. زمان اوج باروری در دهه‌ی ۲۰ و زمان یائسگی معمولاً حدود ۵۰ سالگی است که در این سن آزادسازی تخمک توسط تخمدان‌ها متوقف می‌شود. در این سن بیشتر زنان به میزان زیادی نابارور هستند زیرا با نزدیک شدن به دوران یائسگی تخمک‌گذاری کمتر انجام می‌شود و یا اینکه افراد در سنین پایینتر ممکن است دچار یائسگی زودرس بشوند و آزادسازی تخمک آنها متوقف شود.
سن مادر شدن در حال افزایش یافتن است و تعداد زیادی از زنان در دهه‌ی ۴۰ زندگی‌شان دارای فرزند می‌شوند. اما با به تأخیر انداختن بارداری تعداد زیادی از زنان مجبور می‌شوند برای داشتن فرزند بجنگند. تعداد زیادی از زنان به منظور باردار شدن در سنین بالا به استفاده از روش‌هایی مانند منجمد (فریز) کردن تخمک و لقاح آزمایشگاهی یا IVF روی می‌آورند. از طرفی حدود یک درصد از زنان به دلیل شرایط خاص یا درمان سرطان، قبل از ۴۰ سالگی یائسه می‌شوند.
پژوهش محققین در مورد درمان یائسگی زودرس با پی آر پی
در این پژوهش، محققین شرایط یک درمان خونی که برای تسریع بهبود زخم استفاده می‌شود را مورد بررسی قرار دادند. پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) توسط سانتریفیوژ تهیه شده تا مولکول‌هایی که آغازگر رشد رگ‌های خونی و بافت هستند جدا شوند. از PRP برای ترمیم سریع ماهیچه‌ها یا استخوان‌های آسیب‌دیده استفاده می‌شود و به نظر می‌رسد که اساس این روش تحریک بازسازی بافت می‌باشد.
محققان دریافتند که PRP قادر به جوانسازی تخمدان‌ها نیز هست. دانشمندان بیان کردند که با درمان یائسگی زودرس با پی آر پی زنان یائسه چرخه‌ی قاعدگی‌شان مجدد به راه افتاده و آنها را قادر به بارورسازی تخمک‌های آزاد شده می‌سازد.
درمان یائسگی زودرس با پی آر پی روی فردی که در سن ۴۰ سالگی یائسه شده بود و پنج سال از زمان یائسگی‌اش می‌گذشت نشان داد که بعد از شش ماه دوره‌ی درمان، اولین قاعدگی در زن اتفاق افتاده است. سپس سه تخمک از زن جمع‌آوری شد که دو تخمک توسط اسپرم‌های همسر وی با موفقیت لقاح یافتند. محققان اکنون منتظر لقاح یافتن حداقل سه تخمک و ایجاد سه سلول تخم جهت لانه‌گزینی هستند.
