آیا تاکنون به این فکر کرده اید که چگونه مفاصل شما ثابت نگه داشته می شوند؟ در این مقاله قصد داریم تا شما را با بافت لیگامان و آسیب های لیگامان آشنا نماییم با سل تک بیوژن همراه باشید.
رباط یا لیگامان چیست؟
رباط یا همان لیگامان، نواری محکم و همچنین انعطاف پذیر بوده و مانند یک طناب به دو سر استخوان های مفصلی می چسبد و از فاصله و دور شدن آن ها جلوگیری می کند. لیگامان ها از بافت همبندی به نام Connective tissue و سلول هایی به نام فیبروبلاست تشکیل شده اند. این سلول ها پروتئین هایی را ترشح می کنند و سپس بین آنها توسط همان پروتئین ها پر می شود. اصلی ترین پروتئین تشکیل دهنده لیگامان یا رباط، کلاژن می باشد.
رشته های نازک و ظریفی توسط این پروتئین ها ساخته شده و مانند یک طناب در یک راستای معین و مشخص به دور هم میپیچند و یک طناب یا دسته قوی و محکم تری را ایجاد می کنند. لیگامان یا رباط یکی از عوامل مهم در پایداری مفاصل می باشد و علت اصلی مقاومت و استحکام لیگامان ها یا رباط ها همان رشته های پروتئینی کلاژنی می باشند که در یک راستا بهم پیچیده شده اند.
آسیب های مچ پا و آسیب های لیگامان
مچ یک منطقه حساس درپا است و ممکن است به دلایل مختلفی دچار آسیب شود. برخی از آسیبهای شایع مچ پا شامل موارد زیر میشوند:
- التهاب مفصل مچ پا: التهاب مفصل مچ پا میتواند ناشی از آسیب، آرتریت یا بیماریهای التهابی مختلف باشد که باعث درد، تورم و محدودیت حرکت مفصل میشود.
- ایجاد ترک در مچ پا: این مورد ممکن است ناشی از آسیبهای ورزشی، فشار مکرر یا استفاده نادرست از پاشنه باشد و معمولاً با درد و تورم همراه است.
- آسیب به عصب : آسیب به عصبها با عواملی مانند فشار مکرر بر روی عصبهای مچ پا ایجاد می شود و باعث احساس سوزش و درد در مچ پا میشود.
- شکستگی استخوانهای مچ پا: شکستگیهای استخوان مچ پا ممکن است ناشی از آسیبهای مختلفی مانند ضربه، فشار یا فعالیت ورزشی شدید باشد و با درد، تورم و محدودیت حرکت همراه است.
- التهاب تاندونها: التهاب تاندونهای مچ پا ناشی از آسیب یا استفاده نادرست از پا میتواند باعث درد و تورم شود.
برای تشخیص دقیق و درمان مناسب پارگی لیگامان مچ پا و هر یک از این مشکلات، بهتر است به پزشک متخصص ارتوپدی و جراح استخوان و مفاصل مراجعه کنید. او میتواند بر اساس علایم، عوامل خطر، تاریخچه پزشکی و ارزیابی ، تشخیص دقیق برنامه درمانی مناسب را مشخص کند.
علل پارگی و آسیب های لیگامان
پارگی لیگامان مچ پا ممکن است به علت آسیب مستقیم، فعالیتهای ورزشی شدید، حوادث و یا عوامل دیگر ایجاد شود. برخی از علل شایع پارگی لیگامان مچ پا عبارتند از:
- آسیب مستقیم: ضربه مستقیم به پا، مثلاً در تصادفات رانندگی یا ورزشهای تماسی، میتواند باعث پارگی رباطهای پا شود.
- تنشهای غیرطبیعی: فعالیتهای ورزشی شدید یا حرکات ناگهانی که به صورت غیرطبیعی بر روی پا اعمال میشود، میتواند باعث پارگی رباطهای پا شود.
- ضعف عضلات و کمبود انعطافپذیری: ضعف عضلات پا یا کمبود انعطافپذیری ممکن است باعث افزایش فشار بر روی رباطهای پا شده و باعث پارگی آنها شود.
- سن: با افزایش سن، رباطهای پا ممکن است ضعیفتر شوند و بیشتر دچار پارگی شوند.
- عوامل ژنتیکی: برخی از افراد به دلایل ژنتیکی ممکن است بیشتر به پارگی رباطهای پا دچار شوند.
- آسیبهای تکراری: فعالیتهای روزمره که باعث ایجاد آسیب می شوند و یا ورزشی که تکراری است و به مدت طولانی انجام میشود، ممکن است منجر به آسیبهای مچ پا شود.
- عوامل زمینهای: عواملی مانند کمبود انعطافپذیری و عدم قدرت عضلانی و ضعف عضلات،می تواند احتمال پارگی لیگامان های مچ پا را افزایش دهد.
- همچنین، مواردی مانند استفاده از کفش و کفی های نامناسب و همچنین نحوه آمادهسازی و گرم کردن قبل از ورزش نیز میتواند به آسیبهای مچ پا مرتبط باشد.
علائم آسیب های لیگامان
این علائم با توجه به شدت آسیب و ناحیه آسیب تا حدودی متفاوت بوده اما در حالت کلی عوارض اصلی آن عبارتند از :
- درد گاهی خفیف و کوتاه بوده و گاهی شدید و مداوم می باشد.
- خالی کردن مفصل زانو، آرنج و… می باشد.
- مانند گرفتگی گردن، کمر و…
- در اثر کشیدگی، رگ به رگ شدن، پارگی ها و… در ناحیه مختلف از جمله دست، پا و… تورم و التهاب به وجود می آید که اکثرا با درد همراه هستند.
- در نواحی آسیب دیده ایجاد شده و بیشتر در اثر در رفتگی و پارگی و ضرب دیدگی کبودی ایجاد می شود.
- حس گز گز و سوزن سوزن شدن و یا احساس ضعف
- عدم حرکت مفصل و ناحیه آسیب دیده و یا حرکت آن به همراه درد
درمان آسیب های رباط چگونه است؟
درمان آسیب های رباط معمولا بصورت چند هفته بیحرکت کردن مفصل است. این بیحرکتی در غالب اوقات موجب جوش خوردن رباط پاره شده میشود.
پارگی رباط ها غالبا به نحوی است که اجازه ترمیم را نمیدهد. رباط در محل پارگی ریش ریش و له میشود و در این وضعیت جایی در رباط برای بخیه زدن نیست.
در مواردی خاص که رباط در محل اتصال به استخوان پاره میشود ممکن است درمان پارگی با استفاده از عمل جراحی انجام گردد.
با این حال در غالب موارد درمان با مدتی بیحرکتی مفصل به منظور ترمیم خودبخودی بافت آن و سپس شروع حرکات مفصل برای ممانعت از خشکی آن است. این حرکات در قالب نرمش های کششی و تقویتی و تحت نظر فیزیوتراپ انجام میگردد.
در صورتی که پس از طی این مراحل مفصل ناپایدار باقی بماند مشخص میشود که رباط آسیب دیده نتوانسته است بصورت موثری ترمیم یابد.
در این حال معمولا نیاز به انجام جراحی وجود خواهد داشت. این عمل جراحی دیگر بصورت ترمیم نیست بلکه آن را بازسازی میگویند. بازسازی رباط ها معمولا بعد از گذشت چند ماه از زمان آسیب اولیه انجام میشود.
در عمل بازسازی معمولا رباط آسیب دیده ترمیم نمیشود بلکه بافتی دیگر جایگزین رباط میشود تا کار آن را انجام دهد. این بافت جایگزین معمولا تاندونی است که از جای دیگری از بدن گرفته میشود.
با توجه به نیاز غلظت بسیار بالای پلاکت در PRP مورد نیاز برای درمان مشکلات ارتوپدیک و همچنین کاهش میزان بهای تمام شده کیت Alpha-Ertho-PRP به منظور به حداکثر رساندن اثربخشی درمان توسعه یافت.
تفاوت تاندون و لیگامان
- تاندون نوعی بافت همبند است که باعث اتصال ماهیچه به استخوان می شوند. در صورتی که لیگامان یا رباط، بافت همبندی است که موجب اتصال استخوان به استخوان می شود.
- در حالت کلی ساختار و آناتومی سه بعدي در بافت های تاندون و لیگامان شبیه به هم بوده و تنها تفاوت آن تراکم آن ها می باشد. بافت لیگامان متراکم تر از بافت تاندون ها می باشد و الیاف کلاژنی آن نیز در هم پیچیده است.
- مهمترين وظيفه ليگامان ها یا رباط ها، ثابت نگه داشتن مفاصل و محدود کردن حرکات مفاصل می باشد. همچنین لیگامان ها از در رفتگی مفاصل نیز جلوگیری می کنند. در صورتی که تاندون ها موجب حرکت کردن مفاصل می شود.
- باید گفت در حالت کلي، ليگامان ها (رباط ها) و یا همان طناب های محکم و انعطاف پذیر نسبت به تاندون ها فعال تر بوده و بعضی از ویژگی های مکانیکی خود را با تاندون ها به اشتراک می گذارند.
درمان پارگی لیگامان مچ پا
درمان پیچ خوردگی، کشیدگی یا پارگی لیگامان مچ پا ستگی به شدت آسیب و نوع آسیب دارد. اما به طور کلی، درمان ممکن است شامل مراحل زیر باشد:
- استراحت: دوری از فعالیتهایی که باعث ایجاد تنش و فشار بر روی مچ پا میشود، اولین قدم در درمان رباط مچ پا میباشد.
- کمپرس: استفاده از کمپرس سرد بر روی ناحیه آسیب دیده میتواند به کاهش تورم و درد کمک کند.
- بالا نگه داشتن پا: بالا نگه داشتن پا برای کمک به جریان خون و کاهش تورم میتواند مفید باشد.
- فیزیوتراپی: پس از مراجعه به پزشک و در صورت نیاز فیزیوتراپی میتواند باعث بهبود وضعیت رباط مچ پا شود.
- داروها: استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن میتواند در کاهش درد و التهاب کمک کند.
- جراحی: در موارد شدید و پیچیدهتر، نیاز به جراحی برای رباط مچ پا مفید است. این اقدام معمولاً برای مواردی که رباط به طور کامل پاره شده است یا به علت مشکلات تکراری، مانند عدم پاسخ به درمانهای غیرجراحی، انجام میشود.
PRP برای درمان آسیب های لیگامان
درمان با پلاکت غنی از پلاسما (PRP) به عنوان یک روش نوین در بازتوانی آسیبهای لیگامانی، به سرعت در حال gaining popularity است. این تکنیک شامل استخراج خون از بیمار و جداسازی پلاسمای غنی از پلاکت است. سپس این محلول غنی از عوامل رشد و پروتئینها به محل آسیب تزریق میشود. به دلیل وجود این فاکتورها، PRP به تحریک فرآیندهای ترمیمی طبیعی بدن کمک کرده و تسهیل بهبودی بافتهای آسیبدیده را به همراه دارد. این روش به ویژه در ورزشکاران مورد توجه قرار گرفته است، زیرا میتواند زمان بازگشت به فعالیتهای ورزشی را کاهش دهد.
علاوه بر این، PRP به عنوان یک درمان غیرجراحی، مزایای قابل توجهی دارد. با کاهش نیاز به جراحیهای پیچیده و عوارض ناشی از آن، بیماران میتوانند به سرعت به روند عادی زندگی خود بازگردند. تحقیقات نشان داده است که این روش میتواند به کاهش درد و بهبود عملکرد در بیماران مبتلا به آسیبهای لیگامانی کمک کند. همچنین، با توجه به این که PRP از خود بیمار گرفته میشود، خطر بروز واکنشهای آلرژیک به حداقل میرسد و این امر به ایمنی و اثربخشی این درمان افزوده است.
بهتر است قبل از هرگونه تصمیمی، با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا درمان مناسب و برنامه مفید برای درمان شما انتخاب شود.