نکات مهم در نگهداری از تجهیزات در آزمایشگاه : مهمترین اصول هر آزمایشگاهی، نگهداری درست تجهیزات و ظروف آزمایشگاهی است؛ زیرا برای انجام آزمایشات و پروژه های تحقیقاتی، به این ابزارآلات نیاز بوده و اگر به خوبی از آنها نگهداری نشود و آسیب ببینند، قطعاً به آزمایشاتی که توسط آنها بدست آمده نمی توان اطمینان کرد و اندازه گیری دقیقی صورت نخواهد گرفت.
از سوی دیگر تجهیزات آزمایشگاهی قیمت نسبتاً بالایی دارند و اگر خراب شوند، باید هزینه زیادی را جهت خرید آنها صرف کرد. بنابراین نگهداری از ظروف آزمایشگاهی و تجهیزات آزمایشگاهی اهمیت بالایی داشته و باید مراقبت های لازم را بعمل آورد تا به مرور زمان خراب نشوند و طول عمر بالایی داشته باشند.
در این مقاله به بررسی نکات مهم در نگهداری ظروف آزمایشگاهی و تجهیزات در آزمایشگاه پرداخته ایم و خواندن آن را به تمامی تکنسین های آزمایشگاه که سالم بودن ابزارآلات آزمایشگاهی و دقیق بودن آزمایشات، برایشان مهم است توصیه می کنم. تکنسین های آزمایشگاه، نقش موثری در نگهداری تجهیزات و ظروف آزمایشگاهی و تمیز نگهداشتن آنها دارند. برای مثال: قبل و بعد از استفاده از دستگاه ها و تجهیزات، باید آنها را ضدعفونی و نمونه ها را دور ریخت. همچنین ظروف شیشه ای را باید با ملایمت بیشتری شستشو و جابجا کرد تا شکسته نشوند.
نکات در نگهداری از تجهیزات در آزمایشگاه
در این بخش به نکات مهم برای نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی خواهیم پرداخت که عبارت است از:
نگهداری در شرایط مناسب
تجهیزات آزمایشگاهی باید در شرایط محیطی مناسب از جمله دما، رطوبت، نور و جریان هوا نگهداری شوند. البته علاوه بر شرایطی که گفته شد، برخی از این تجهیزات ممکن است به دمای کنترل شده، یخچال و فضای محافظت شده برای نگهداری صحیح نیاز داشته باشند. برای اطلاع از این شرایط نگهداری لازم است حتما دفترچه راهنمای تولید‌کننده تجهیزات را مطالعه کنید.
ثبت و ضبط تاریخ
برای هر تجهیزات، تاریخ مربوط به تعمیرات، تنظیمات و تغییرات انجام شده را ثبت و نگهداری کنید زیرا این تاریخ‌ها در آینده به شما در رفع مشکلات کمک خواهد کرد.
انجام تعمیرات دوره ای
تجهیزات آزمایشگاهی باید در بازه‌های زمانی منظم تعمیر شوند. این اقدام شامل تعویض قطعات آسیب دیده، انجام تنظیمات لازم و تعمیرات عمومی می‌شود که می‌تواند از توقف غیرضروری تجهیزات و پرداخت هزینه‌های اضافی در آینده جلوگیری کند.
نگهداری و ذخیره‌سازی مناسب
لازم است لوازم آزمایشگاهی را در جایی ایمن و مناسب نگهداری کنید و در صورت لزوم برای جلوگیری از آسیب و آلودگی، از کیسه‌های محافظتی یا جعبه‌ها و یخچال‌ها کمک بگیرید. برای نگهداری تجهیزات و قطعات کوچک نیز از وسایل صحیح استفاده کنید تا از گم شدن آنها جلوگیری شود.
آموزش و آگاهی کارکنان
کارکنان آزمایشگاه باید به صورت منظم آموزش داده شوند و راهنمایی‌های لازم برای نگهداری، استفاده و تعمیرات تجهیزات در اختیار آنها قرار گیرد. اطمینان حاصل کنید که کارکنان تمامی آموزش‌ها و راهکار‌های احتیاطی و ایمنی را به خوبی درک کرده‌اند.
تمیز کردن منظم تجهیزات آزمایشگاه
لازم است تجهیزات آزمایشگاهی را به صورت مرتب و منظم تمیز کنید و برای این کار از روش‌های تمیزکاری سازگار با تجهیزات و مواد شیمیایی مناسب کمک بگیرید. پس از انجام هر آزمایش تجهیزات را تمیز و بررسی کرده و از عمل کردن آنها به صورت درست اطمینان حاصل کنید.
رعایت دستورالعمل تولید کننده
تمامی تجهیزات آزمایشگاهی دارای دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌هایی هستند که از سوی تولید‌کننده این تجهیزات تعیین شده است. برای استفاده صحیح از تجهیزات آزمایشگاهی لازم است این دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌ها را به دقت مطالعه کرده و نسبت به آنها پایبند باشید.
با رعایت نکاتی که گفته شد و نگهداری و تعمیرات منظم تجهیزات آزمایشگاهی می‌توانید عمر مفید این تجهیزات را افزایش داده و دقت و اطمینان آزمایش‌ها را تضمین کنید. بنابراین برای افزایش عمر مفید تجهیزات و کار کردن بهینه آنها، لازم است به تمیزکاری، چیدمان، نگهداری و آموزش منظم توجه داشته باشید.
نکات قابل توجه در شستشوی ظروف شیشه ای و لوله های آزمایشگاهی
- بهتر است ظروف شیشه ای و لوله ها چند بار با آب مقطر شستشو گردند و در آخر با آب دیونیزه شسته شوند. در هر حال، این تجهیزات را با حلال های ملایم شستشو دهید و اگر نیاز بود می توانید از حلال های قوی استفاده کنید.
- اگر ظروف با مواد شیمیایی محلول در آب از جمله محلول ساکروز، در تماس قرار گرفته باشد؛ بهتر است آنها را ۳ الی ۴ بار با آب دیونیزه و سپس آب مقطر بشورید.
- اگر از مواد شیمیایی غیرمحلول (هگزان) در آب استفاده شده باشد، ظروف و لوله ها باید ۲ تا ۳ بار با استون یا اتانول شستشو گردند و در آخر می بایست آنها را ۳ الی ۴ بار با آب دیونیزه شست.
- در شستشوی ظروف و بخش هایی که دارای پسماندهای غیرمحلول در آب چسبنده می باشند، بهتر است از برس مخصوص استفاده گردد.
- شستشوی ظروفی که آغشته به اسید قوی از جمله سوفلوریک اسید و هیدروکلریک اسید هستند، باید در محیطی که تهویه مناسبی دارد صورت گیرد و برای تمیزتر شدن آنها، از آب شیر استفاده کنید؛ سپس چند بار از آب دیونیزه جهت شستشو استفاده نمایید. اما اگر حاوی اسیدهای ضعیف مثل: نیتروس اسید، استیک اسید و اسیدهای رقیق شده هستند، چند بار شستشو با آب دیونیزه کافیست.
توجه: به خشک کردن یا نکردن ظروف شیشه ای اشاره نکردیم؛ به همین دلیل اینجا به این بحث می پردازیم. در حالت کلی از خشک کردن ظروف شیشه ای و لوله ها با هوای پرفشار یا حوله های کاغذی خودداری کنید؛ چرا که احتمال دارد در حین خشک سازی با این روش ها، ناخالصی و فیبر منتقل شده و محلول آلوده شود. پس اجازه دهید ظروف و لوله های شیشه ای، بصورت طبیعی و خودبه خود خشک شوند. توجه کنید که اگر داخل ظروف شیشه ای که خیس است آب بریزید، محلول نهایی غلظت بیشتری خواهد داشت؛ پس بعد از اینکه ظروف بصورت کامل و طبیعی خشک شدند از آنها استفاده کنید.
نقش تکنسین های آزمایشگاه در نگهداری از تجهیزات در آزمایشگاه
برخی از تکنسین ها در آزمایشگاه ها از تجهیزات و ظروف آزمایشگاهی شیشه ای محافظت می کنند. این دسته از افراد نقش تاثیر گذاری در نگهداری صحیح ظروف و دستگاه های آزمایشگاهی دارند. تکنسینی که مسئول نگهداری تجهیزات است، باید زود به زود تجهیزات آزمایشگاه را لیست کرده و اگر نیاز به ضدعفونی داشته باشند، آنها را ضدعفونی کند. البته قبل و بعد از استفاده از دستگاه ها، ظروف و لوله ها، باید آنها را استریل کرد تا از انتقال میکروارگانیسم ها و آلودگی ها پیشگیری شود؛ در واقع یکی از دلایلی که سبب رخداد اشتباه در آزمایشات می شود، وجود آلودگی و میکروب است. بعد از استفاده، می بایست نمونه ها، مواد شیمیایی و پسماندهای بیولوژیک مضر آزمایشگاهی که در داخل ظرف ها باقی مانده را دور ریخت.
نتیجه گیری :
در این مقاله به نکات مهم در نگهداری ظروف آزمایشگاهی و تجهیزات در آزمایشگاه اشاره کردیم و آنها را بصورت مختصر شرح دادیم. با توجه به مطالبی که در این متن ذکر شد، نتیجه می گیریم نگهداری صحیح ظروف و دستگاه های کاربردی در آزمایشگاه اهمیت بالایی داشته و باید بصورت پی در پی کنترل گردند. اگر نیاز به تعویض قطعه ای از دستگاه است، حتماً آن را عوض کنید و اگر دستگاه کاملاً از کار افتاده، دستگاه نو بخرید. همانطور که گفته شد: ظروف شیشه ای و لوله های آزمایشگاهی را باید با دقت شست و استریل کرد، تا هم آلودگی ها از آنها زدوده شود و هم مواد شیمیایی سبب خراب شدن آنها نگردد. در حالت کلی با نگهداری صحیح تجهیزات و ظروف آزمایشگاهی، می توانید هزینه های خود را کاهش داده و آزمایشاتی دقیق انجام دهید.
