روش های جدید درمان ناباروری : میل و رغبت به فرزنددار شدن یکی از خصایصی است که خداوند رحمان در باطن زوجین قرار داده تا منجر به احیای نسل انسان ها شود؛ اما گاهی شرایطی پیش می آید که این امر به صورت طبیعی انجام نمی پذیرد. عواملی از جمله سن، چاقی، بیماری های خاص، استرس، استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض آلودگی های صنعتی، مصرف داروهای شیمیایی، رژیم غذایی نامناسب و… در باروری زوجین تأتیرگذار می باشد.
خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و به همت پزشکان متخصص، روش های متنوعی برای رفع علت های مختلف ناباروری و درمان نازایی یافت شده است. لازم به ذکر است که درمان ناباروری بسته به فاکتورهایی نظیر سن زوجین، علت و مدت‌زمان ناباروری و همچنین اولویت‌های شخصی، در هر فردی متفاوت بوده و برخی از علل ناباروری قابل درمان نمی‌باشد.
در ضمن، هرچند امروزه روش‌های درمانی متنوعی برای ناباروری تعریف گردیده؛ اما نباید از این نکته مهم غافل شد که پروسه درمان ناباروری در زوجین نیازمند صبر و حمایت‌های مالی و عاطفی زیادی است؛ چراکه گاهی احتمال عدم موفقیت در مراحل ابتدایی درمان وجود دارد و تنها با صبر و توکل بر خدا می‌توان نتیجه دلخواه را گرفت. در ادامه با روش های جدید درمان ناباروری در سل تک بیوژن آشنا می شویم.
روش های جدید درمان ناباروری
پس از تشخیص علت ناباروری، باید روش مناسب برای درمان انتخاب شود. اصلی ترین روش های درمان ناباروری این موارد هستند که در ادامه هرکدام را بررسی خواهیم کرد: درمان دارویی، عمل IVF، روش IUI، روش میکرواینجکشن، روش IVM، روش GIFT، و روش ZIFT و PRP و …
درمان دارویی ناباروری
معمولا اولین روش انتخابی برای درمان ناباروری، درمان دارویی است. خصوصا اگر دلیل ناباروری مسائلی مانند اختلالات هورمونی باشد، پزشک تلاش می کند با درمان های دارویی اختلالات را برطرف کرده و سیستم تولید مثل زن و مرد را بهبود ببخشد. حتی در بعضی موارد که دلیل ناباروری مشخص نیست نیز، گاها درمان دارویی باعث از بین رفتن مشکل ناباروری شده است.
تلقیح داخل رحمی اسپرم یا ای یو ای (IUI)
در این روش درمان ناباروری، نمونه اسپرم از مرد تهیه می شود، سپس اسپرم ها شسته شده و در زمان نزدیک به تخمک گذاری خانم، درون رحم تلقیح می شوند. روش ای یو ای (IUI) را می توان با استفاده از داروهای تحریک تخمدان برای تخمک گذاری و یا بدون آن ها انجام داد. ای یو ای بیشتر در مواردی از ناباروری پیشنهاد می گردد که اسپرم به دلایل مختلف، توانایی رسدن به تخمک را ندارد.
لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف (IVF)
ای وی اف (IVF) یکی از رایج ترین روش های کمک باروری و درمان نابارور بودن است که شامل تحریک تخمدان برای تخمک گذاری، عمل تخمک گیری یا پانکچر، لقاح تخمک با اسپرم مرد در ظروف مخصوص آزمایشگاهی و سپس انتقال جنین به رحم دو تا پنج روز بعد از لقاح می باشد. روش ای وی اف (IVF) معمولا در موارد انسداد لوله های رحمی در خانم یا کاهش تعداد یا تحرک اسپرم در آقا، مورد استفاده قرار می گیرد.
درصد موفقیت IVF با توجه به مواردی مانند سن فرد، نوع مشکل ناباروری و سبک زندگی، متفاوت خواهد بود. در صد موفقیت IVF به طور کلی پس از 35 سالگی کاهش می یابد. جهت افزایش درصد موفقیت IVF می توان از روش هایی مانند هچینگ، خراش اندومتر، فریز تخمک و یا PRP اندومتر استفاده کرد.
طول درمان در روش ای وی اف از زمان تجویز و دریافت داروها تا انتقال جنین به رحم، در حدود 3 هفته می باشد.
روش میکرواینجکشن برای درمان ناباروری
روش میکرواینجکشن یا ICSI مشابه روش IVF است، اما در نحوه ی تلقیح اسپرم و تخمک با هم تفاوت دارند. در روش IVF پس از کشیدن اسپرم و تخمک آنها را در ظرف آزمایشگاهی در کنار هم قرار می دهند تا اسپرم خودش وارد تخمک بشود، اما در روش میکرواینجکشن، پس از کشیدن تخمک و اسپرم سالم و با کیفیت، اسپرم را توسط سوزنی بسیار نازک، به داخل تخمک تزریق می کند.
باتوجه به تزریق اسپرم در داخل تخمک، دیگر نیازی به تعداد زیادی اسپرم نیست، بلکه برای هر تخمک تنها یک اسپرم کافی خواهد بود. بعد از تزریق اسپرم به تخمک، مراحل رشد جنین و انتقال آن به داخل رحم شبیه روش IVF انجام می شود. شانس چندقلو بودن بارداری و یا بارداری خارج از رحم در روش میکرواینجکشن نسبت به روش IVF کمتر است چرا که تعداد تخمک های بارور شده و منتقل شده به رحم نسبت به روش آی وی اف کمتر است.
بلوغ تخمک در آزمایشگاه یا IVM
برای خانم هایی که مبتلا به تخمدان پلی کیستیک هستند، روش بلوغ تخمک در آزمایشگاه می تواند روش مناسبی باشد. در روش IVM تخمک های نابالغ در اندازه های ۲ تا ۱۰ میلی متر با استفاده از سونوگرافی واژینال شناسایی شده و در شرایط مناسب آزمایشگاه و داخل انکوباتور نگهداری می شوند تا کاملا به بلوغ برسند. سپس با استفاده از روش میکرو اینجکشن، اسپرم ها به داخل تخمک های بالغ شده تزریق می شوند، بقیه مراحل مثل روش IVF انجام می شود.
تلقیح نطفه داخل لوله ی رحم
در زوج هایی که درگیر مشکل دهانه ی رحم، آندومتریوز خفیف و یا اختلال در دستگاه ایمنی هستند، روش تلقیح نطفه در داخل لوله ی رحم، روشی مناسب است. اما در این روش لازم است که لوله های رحمی سالم باشند، چرا که بعد از کشیدن تخمک و اسپرم که به شکل روش IVF انجام می شود، اسپرم و تخمک با استفاده از لاپاروسکوپی، برای تلقیح داخل لوله های رحمی قرار داده می شوند.
البته در بعضی موارد، ممکن است برای کم تر شدن هزینه ها، پزشک تصمیم بگیرد که این روش را به شکل واژینال انجام دهد.
انتقال نطفه ی بارور شده به درون لوله ی رحم
روش انتقال نطفه ی بارور شده به داخل لوله ی رحم یا ZIFT، ترکیبی است از روش های IVF و GIFT که در بالاتر اشاره کردیم. فرق روش ZIFT با روش GIFT در این است که در روش GIFT، اسپرم و تخمک داخل لوله ی رحمی قرار داده می شدند و سپس تلقیح اتفاق می افتاد، اما در روش ZIFT ایتدا مشابه روش IVF تخمک و اسپرم نمونه برداری شده، در محیط آزمایشگاهی تلقیح می شوند، و پس از تشکیل رویان، آن را به داخل لوله های رحمی انتقال می دهند. این روش احتمال موفقیت بیشتری نسبت به میکرواینجکشن و IVF دارد.
در مواردی که زن دچار ضعف تخمدان باشد، و یا انتقال جنین از طریق دهانه ی رحم ممکن نباشد، از روش ZIFT استفاده می شود.
با توجه به وضعیت رحم، سن خانم و کیفیت جنین ها، ممکن است چندین جنین، تا ۴ جنین از طریق لاپاروسکوپی داخل لوله های رحمی قرار بگیرند، به همین علت احتمال چندقلوزایی و بارداری خارج از رحم نیز در این روش وجود دارد.
انتقال جنین در مرحله ی بلاستوسیست
بلاستوسیست به جنینی گفته می شود که برای ۵-۶ روز بعد از لقاح رشد کرده و تبدیل به دو نوع سلول های تشکیل دهنده ی جفت و سلول های تشکیل دهنده ی بدن جنین شده است. در این روش انتقال جنین ها، در روز سوم و یا مرحله ی بلاستوسیست انجام می شود، که کمک می کند تا جنین بهتری برای انتقال انتخاب شود و لانه گزینی نیز با کیفیت بهتری انجام پذیرد.
اتصال بلاستوسیست سالم به دیواره ی رحم، احتمال موفقیت بارداری را خیلی بالاتر میبرد. جنین ها را در انکوباتور قرار می دهند تا رشد کنند و به مرحله ی بلاستوسیست برسند، بعد یک یا دو جنین را در وضعیت بهتری هستند انتخاب کرده و داخل رحم قرار می دهند. در این روش شانس بارداری موفقیت آمیز بیشتر است، و احتمال چندقلوزایی و بارداری خارج از رحم نیز کمتر می شود.
لیزر هچینگ آزمایشگاهی جنین
لیزر هچینگ (Laser assisted hatching) یک روش تکاملی برای بهبود بخشیدن به سایر روش های ناباروری مانند IVF و ICSI است و برای آن دسته از بیمارانی مورد استفاده قرار می گیرد که دوره انتقال جنین منجمد شده دارند. این روش قبل از انتقال جنین به رحم صورت می پذیرد.
جنین از زمان شروع لقاح تا زمانی که به جداره آندومتر برسد توسط لایه زونا پلوسیدا محافظت می شود. این لایه هنگامی که رویان به بلاستوسیست تبدیل شد و به حفره رحمی رسید، به صورت طبیعی توسط آنزیم هایی که از دیواره رحم ترشح می شوند از بین می رود و جنین وارد رحم می شود.
به این پاره شدن و از بین رفتن لایه زونا پلوسیدا، هچینگ می گویند. در صورتی که هچینگ به صورت طبیعی رخ ندهد، این عمل توسط پزشک و با کمک لیز هچینگ انجام می شود؛ زیرا اگر این اتفاق نیفتد بارداری رخ نمی دهد.
تشخیص ژنتیکی جنین قبل از لانه گزینی یا PGD
پیش از این برای تشخیص و پیشگیری از بیماری های ارثی و ژنتیکی، از تست هایی که در دوران بارداری انجام می شدند استفاده می شد. اما امروزه، و در روش های کمک باروری، بعد از انجام شدن لقاح به یکی از روش های کمک باروری مثل آی وی اف یا میکرواینجکشن، قبل از لانه گزینی تست های تشخیص ژنتیکی انجام می شود و فقط جنین هایی که از نظر ژنتیکی سالم باشند به داخل رحم مادر منتقل می شوند، در نتیجه امکان وجود مشکلات ژنتیکی در کودک بسیار کم خواهد شد.
روش PGD کمک می کند تا درطول روش درمان با آی وی اف یا میکرواینجکشن، اختلالات کروموزومی جنین مورد بررسی قرار بگیرند و در مرحله ی انتقال جنین به رحم مادر، تنها جنین های سالم برای تکامل وارد رحم مادر شوند.
روش سرکلاژ از روش های جدید درمان ناباروری
در این روش کمک بارداری، پزشک دهانه ی رحم را بین هفته های ۱۲ تا ۱۴ بخیه می زند تا خطر سقط جنین کم شود، و سپس بخیه ها را می کشد. این روش برای افرادی که دهانه ی رحم ضعیفی دارند و دچار سقط جنین می شوند توسط پزشک توصیه می شود تا سرویکس در طول دورانی از بارداری که احتمال سقط جنین وجود دارد بسته باشد.
روش PRP رحم از روش های جدید درمان ناباروری
از بزرگترین دلایلی که باعث عدم موفقیت بارداری با استفاده از روش آی وی اف IVF می شود، شکست در لانه گزینی است. اگر خانمی برای ۳ بار بطور پشت سرهم شکست در لانه گزینی داشته باشد، گفته می شود که با شکست مکرر لانه گزینی مواجه است. اگر شکست در لانه گزینی به دلیل رشد نامناسب بافت آندومتر باشد، تحقیقات پزشکی نشان داده است که استفاده از روش PRP یا پلاکت درمانی باعث رشد بهتر بافت آندومتر شده و شانس بارداری را بیشتر می کند.
پی آر پی یک روش درمانی است که از خون خود برای تقویت و بهبود عملکرد سلول‌ها استفاده می‌کند. این روش ابتدا با جدا کردن پلاسمای خون از سلول‌های خونی، پلاسما با غلظت بالا از پروتئین‌ها و رشد سلول‌ها ایجاد می‌شود. سپس این پلاسما به نواحی مورد نظر از بدن انسان تزریق می‌شود، به عنوان مثال در درمان ناباروری، پی آر پی می‌تواند به عنوان درمان کمبود اسپرم در مردان و درمان مشکلات تخمک‌گذاری در زنان استفاده شود.
این روش به لحاظ علمی و پزشکی تأیید شده است و از مزایای آن می‌توان به کاهش عوارض جانبی، افزایش فرصت موفقیت در درمان و کاهش نیاز به جراحی اشاره کرد. علاوه بوجود آوردن روش های جدید درمانی، پی آر پی همچنین قابلیت استفاده در ترمیم بافت‌های مختلف بدن را دارد، از جمله درمان آسیب های عضلانی و مفصلی.
بنابراین، این روش نه‌تنها به عنوان یک روش درمانی ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه همچنین در دیگر حوزه‌های پزشکی نیز کاربرد دارد و باعث افزایش امید بهبودی برای بیماران می‌شود.
تحریک تخمک گذاری بوسیله ی پروتکل های پیشرفته
در مواردی که فرد به تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک و اختلال تخمک گذاری دچار است، از روش های دارویی برای تحریک تخمک گذاری استفاده می شود. هورمون درمانی و داروهایی که در این روش تجویز می شوند، می توانند بر کمیت و کیفیت تخمک ها اثر مثبت بگذارند، و تخمک ها را برای استفاده در روش های IVF، IUI و میکرواینجکشن آماده کنند.
لاپاراسکوپی از روش های جدید درمان ناباروری
در برخی بانوان که مشکلات آناتومیک اندام‌های تناسلی، اختلال لوله‌های رحمی، آندومتریوز و فیبروئید وجود دارد، پزشک عمل جراحی لاپاراسکوپی را برای رفع مشکلات لوله رحمی توصیه می‌کند و اگر همچنان بارداری رخ ندهد، روش‌هایی نظیر آی‌وی‌اف را پیشنهاد می‌دهد. قابل ذکر است که عمل جراحی لاپاراسکوپی در آقایان نیز برای باز کردن انسداد مسیر حرکت اسپرم به کار می‌رود.
در روش لاپاراسکوپی پس از ایجاد برشی کوچک در اطراف ناف، یک وسیله لوله‌ای‌شکل دوربین‌دار به نام «تروکار» وارد حفره شکمی می‌شود سپس ارگان‌های شکم و رحم مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مرحله بعد پس از تزریق مایع حاجب به داخل رحم، انسداد یا آندومتریوز لوله‌های فالوپ ارزیابی می‌شود و در صورت مسدود بودن لوله‌ها و یا مشاهده فیبروم رحم، پزشک همزمان مشکل را رفع می‌کند تا شانس بارداری را افزایش دهد.
استخراج اسپرم
در مواقعی که مرد به هنگام انزال با مشکل مواجه است و یا اسپرمی در مایع انزالی وی یافت نمی‌شود، تکنیک استخراج اسپرم جهت به‌دست آوردن اسپرم به کار می‌رود. همچنین باید گفت که این تکنیک در روش‌های درمان ناباروری و زمان‌هایی که کمیت و کیفیت اسپرم نزولی است، نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیوپسی بیضه، از رایج ترین روش های اسخراج اسپرم است.
