پی آر پی در ترمیم زخم و بافت استخوان در حفره دهان : پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یک رویکرد جدید برای ترمیم بافت است و در حال تبدیل شدن به یک ماده کمکی با ارزش برای ترویج بهبودی در بسیاری از روشها در جراحی دندان و دهان ، به ویژه در بیماران سالخورده است. استفاده از PRP در عمل جراحی می تواند نتایج مفیدی داشته باشد ، باعث کاهش خونریزی و تقویت ترمیم بافت نرم و بازسازی استخوان می شود. مطالعات انجام شده بر روی انسان ، نتایج امیدوارکننده ای در مورد استفاده از PRP در بسیاری از روشهای جراحی دندان و دهان (به عنوان مثال کشیدن دندان ، جراحی پریودنتال ، عمل جراحی ایمپلنت) به همراه داشته است.
همچنین استفاده از PRP همچنین در مدیریت استئونکروز (BRONJ) bisphosphonate-related osteonecrosis of the jaw با هدف تسریع ترمیم زخم وبازسازی استخوان پیشنهاد شده است. علاوه بر این کاربردهای مختلف PRP در جراحی دندان (کشیدن دندان و جراحی پریودنتال) و جراحی دهان (بافت نرم و جراحی بافت استخوانی ، عمل جراحی ایمپلنت وجراحی BRONJ)) مورد بررسی قرار گرفته است .
بررسی ها نشان داده اند که استفاده از PRP در پر کردن حفره بعد از کشیدن دندان قادر به بهبود ترمیم بافت نرم و تأثیر مثبت بر روی بازسازی استخوان است . نتایج امیدوارکننده ای نیز در جراحی کاشت دندان ، هنگامی که PRP در به عنوان ماده پوشش استفاده شد ، به دست آمده است. برای بررسی بیشتر تا پایان مقاله با سل تک بیوژن همراه باشید.
چرا از پلاسمای غنی از پلاکت استفاده می‌شود؟
برای درک بهتر کاربرد PRP در دندانپزشکی، لازم است ابتدا بدانیم که در طول دوران بهبود زخم، پلاکت‌ها جزو اولین سلول‌هایی هستند که به محل ایجاد زخم می‌روند و شروع به ترمیم بافت می‌کنند.
پلاکت‌ها معمولا به عنوان فاکتورهای ضدانعقادی شناخته می‌شوند. اما علاوه بر اثرات انعقادی، منبع غنی از فاکتورهای رشد مهم، مانند فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF)، تبدیل کننده فاکتور رشد b1 و ۲ b و فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) هستند. تمامی ین فاکتورها در رگ‌زایی و بهبود زخم بافت سخت و نرم دخیل هستند.
PRP که در سال‌های گذشته در زمینه‌های مختلفی مانند پوست وزیبایی کاربرد داشت، امروزه به یک روش ارزشمند برای ارتقای بهبودی در بسیاری از روشهای جراحی دندان و دهان تبدیل شده است.
- رایج‌ترین کاربردهای PRP در دندانپزشکی عبارتند از:
- روشهای جراحی ابلیاتیو [۱] (کشیدن دندان)
- بازسازی فک پایین و جراحی ترمیم شکاف آلوئول
- درمان نقایص پریودنتال زیربنیایی و جراحی پلاستیک پریودنتال
- روشهای مربوط به قرار دادن ایمپلنت‌های استخوانی یکپارچه
- مدیریت استئونکروز فک مرتبط با بیسفسفونات (BRONJ) یا نکروز آواسکولار، که توسط عوامل دیگر (مانند استئونکروز رادیویی) ایجاد می‌شود.
در چنین روش‌هایی، ماهیت چسبنده PRP، سبب جابه‌جایی آسان‌تر موادِ پیوند (به‌ویژه در ایمپلنت) شده و چسبندگی بهتری را نسبت به حالت عادی ایجاد می‌کند.
کاربردهای پی آر پی در ترمیم زخم و بافت استخوان در حفره دهان
در مجموع کاربردهای PRF شبیه PRP است با این تفاوت که ماده حاصله از PRF را می توان در ترکیب با روش های دیگر برای بهبود و ترمیم زخم ها و ایمپلنت دندان و استخوان به کار برد. از جمله این موارد شامل:
1- پیوند استخوان
در پروسه ایمپلنت دندان ممکن است به علت تحلیل استخوان فک نیاز به پیوند استخوان داشته باشیم. بطور معمول این پیوند یا از خود بیمار بوسیله یک جراحی ثانویه (از زاویه فک پائین یا چانه) گرفته می‌شود و به محل مورد نیاز پیوند زده می‌شود و یا از پودر استخوان طبیعی یا مصنوعی فرم لازم به فک داده می‌شود که همراه با استفاده از مش تیتانیومی است و لازم است مش تیتانیومی در یک جراحی دیگر خارج گردد. مدت زمان انتظار برای حصول نتیجه 6 ماه میباشد. با استفاده از PRF و ترکیب آن با پودر استخوان طبیعی علاوه کاهش مدت انتظار به 3 ماه دیگر نیازی به استفاده از مش تیتانیومی نیست و برداشت استخوان از جایی دیگر از فک هم لازم نخواهد بود
2- سینوس لیفت
ترکیب LPRF با پودر استخوان و قرار دادن آن در فضای ایجاد شده بعد از سینوس لیفت زمان انتظار 6 ماهه را به 3 ماه کاهش داده و بعلت سرشار بودن PRF از گلبول سفید امکان عفونت و رد پیوند نیز به حداقل می رسد.
3- کشیدن دندان
با استفاده از LPRF در حفره ایجاد شده بعد از کشیدن دندان علاوه بر افزایش سرعت ترمیم استخوان و پر شدن سریع حفره با استخوان امکان ایجاد عفونت و حفره خشک یا (DRY SOCKET) را نیز از بین میبرد.
4- PRP در دندانپزشکی در تحلیل لثه
یکی از موارد بسیار مهم و خارق العاده استفاده ازPRF در پیوند لثه در محل تحلیل لثه می باشد. در اکثر موارد جهت اصلاح این حالت مقداری از لثه را از ناحیه کام شخص بر می دارند و این لثه را به محل پیوند می زنند. اشکال این کار جراحی اضافه دوم (برداشتن لثه از ناحیه کام) و ترمیم سخت و دردناک محل برداشته شدن پیوند از کام تا 2 هفته و خونریزی شدید آن وخطر پاره شدن شریان کامی و تفاوت رنگ لثه کام با لثه ناحیه قدامی فک میباشد. با استفاده از PRF گرفته شده از خون بیمار بجای لثه پیوندی علاوه مرتفع شدن مشکلات بالا سرعت ترمیم نیز سریعتر می‌شود.
5- جایگزین جراحی لثه و لقی دندان ها
استفاده ازA-PRF یا PRF قابل تزریق در محل لثه های بیمار و مبتلا به ژنژیویت و پیوره بعلت افزایش سرعت ترمیم به نسبت تخریب می توان بدون اینکه جراحی لثه انجام داد پس از پاکسازی دندانها و کورتاژ لثه با تزریق I-PRF به لثه ها بیماری را بطور کامل از بین برد و سلامت را به لثه ها باز گرداند.
6- ترمیم زخم های التیام ناپذیر
بسیاری از زخم های التیام ناپذیر در دهان را می توان با قرار دادن ممبران یا تزریق A-PRF در محل بهبود بخشید.
مکانیزم عملکرد PRP در دندانپزشکی
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) به عنوان غلظت بالای پلاکت‌های اتولوگ در حجم کمی از پلاسمای اتولوگ تعریف می‌شود. تعداد پلاکت‌های طبیعی انسان در خون عددی بین ۱۵۰،۰۰۰ تا ۳۵۰،۰۰۰ پلاکت بر لیتر است. در حالی‌که PRP یک غلظت پلاکتی معادل ۱،۰۰۰،۰۰۰ پلاکت بر لیتر در ۵ میلی لیتر پلاسما است.پلاکت‌های موجود در PRP، گرانول‌های آلفای خود را پس از شروع فرآیند انعقاد در محل زخم آزاد می‌کنند. این گرانول‌های آلفا حاوی ترکیبی از فاکتورهای رشد هستند که باعث افزایش تکثیر، کموتاکسی و تمایز سلول‌ها می‌شوند که برای استخوان‌زایی ضروری هستند.بنابراین، علاوه بر اثر پیش انعقاد، PRP منبعی از فاکتورهای رشد است که با تسریع ترمیم استخوان، ترویج تکثیر فیبروبلاست و افزایش عروق بافتی، در شروع و تداوم بهبود زخم نقش دارد.
خطرات استفاده از PRP در دندانپزشکی
PRP یک ماده اتولوگ است که از خون خود بیمار تهیه می‌شود. به‌همین دلیل، تا حد زیادی بی‌خطر است و هیچ مرجع منتشر شده‌ای در رابطه با خطر عفونت، انتقال بیماری (مانند HIV، هپاتیت، یا بیماری کروتسفلد-ژاکوب)، واکنش‌های ایمنی یا هر گونه عوارض جانبی دیگری که در آلوگرافت یا زنوگرافت دیده می‌شود، در PRP وجود ندارد.
در گذشته، از ترومبین گاوی (فعال کننده‌ای که اجازه پلیمریزاسیون فیبرین را به یک ژل نامحلول می‌دهد) در تهیه PRP استفاده می‌شد. این ماده ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های انعقادی را به همراه داشته باشد. اما استفاده از ترومبین گاوی در PRP در دوزهای پایین (کمتر از ۲۰۰ واحد)، به صورت موضعی بدون ورود به گردش خون سیستمیک، به عنوان یک واکنش ایمونولوژیک خطرناک نخواهد بود.
با این وجود امروزه به جای این ماده از کلرید کلسیم استفاده می‌شود. بنابراین خطر مرتبط با ترومبین دیگر وجود ندارد. لازم به ذکر است که تاکنون هیچ گونه عوارض جانبی مرتبط با استفاده از کلرید کلسیم گزارش نشده است.
اگرچه در بسیاری از موارد بالینی تحت درمان با PRP هیچ اثر نامطلوبی گزارش نشده است، اما فرضیه‌هایی در مورد بیان بیش از حد فاکتورهای رشد و ارتباط آن‌ها با تومور و بافت‌های دیسپلاستیک مطرح است.
فاکتورهای رشد فرآیندهای سلولی مختلف را تنظیم می‌کنند، مانند میتوژنز، کموتاکسی، تمایز سلولی و متابولیسم. اما دوزهای بالای این فاکتورهای رشد که طی درمان با PRP ایجاد می‌شود ممکن است خطرناک باشند.
در چه مواردی از پی آر پی در ترمیم زخم و بافت استخوان در حفره دهان استفاده نکنیم؟
توصیه می‌شود در شرایط زیر از PRP استفاده نشود:
- بیماران مبتلا به شرایط پیش سرطانی دهان و در مجاورت ضایعات پیش سرطانی (لکوپلاکی دهان، اریتروپلازی یا کیلیت خورشیدی)
- نواحی دیسپلازی اپیتلیال دهان
- بیماران با سابقه قبلی مواجهه با مواد سرطان‌زا یا سرطان سلول سنگفرشی اولیه دهان
با این وجود، این موارد در حال حاضر تنها فرضیه هستند و هنوز شواهدی برای اثبات آن وجود ندارد.
در مورد هزینه‌های درمان نیز باید بازهم بر این موضوع تاکید کرد که PRP از خون خود فرد آماده می‌شود و هزینه‌های مربوط به استفاده از PRP در دندانپزشکی تنها ناشی از خرید تجهیزات مطب یا مرکز درمانی است. اما این روش به‌راحتی قابل دستیابی است و استفاده از آن سبب هدر رفتن وقت بیمار و یا پزشک نمی‌شود.
