4 کاربرد پی آر پی در ارتوپدی : روش‌های مختلفی برای درمان بیماری‌ها ارتوپدی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به دارو درمانی، تمرینات فیزیوتراپی، PRP و جراحی اشاره کرد. در رابطه با درمان بیماری‌های ارتوپدی با این روش سؤالات زیادی وجود دارد؛ به‌عنوان‌مثال اینکه PRP چیست و چگونه انجام میشود؟ چه مزایا و معایبی برای این روش وجود دارد؟ کدام مشکلات ارتوپدی را می‌توان با PRP درمان کرد؟ این مقاله به بررسی روش درمانی مذکور اختصاص داده شده است. برای یافتن پاسخ این سؤالات سل تک بیوژن را تا پایان همراهی کنید.
PRP چیست؟
PRP مخفف عبارت Platelet-rich plasma به معنای پلاسمای غنی شده از پلاکت است. پلاسما مایع زرد رنگی است که از جداسازی بخش‌های مختلف خون به دست می‌آید. این مایع مقدار قابل توجهی پلاکت را در خود جای داده است. پلاکت تنها وظیفه انعقاد خون را بر عهده ندارد. بلکه به واسطه محتویات خود برای ترمیم بافت‌های مختلف بدن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نتیجه تزریق آن موجب تحرک بافت‌های مختلف بدن برای بازسازی و ترمیم میشود.
اولین استفاده از PRP به سال 1987 و یک عمل باز قلب بازمی‌گردد. در ادامه این روش در سایر زمینه‌ها از قبیل جراحی پلاستیک، درمان ریزش مو، جوان‌سازی پوست، جراحی فک، گوش، حلق، بینی، دندانپزشکی و … مورد استفاده قرار گرفت. علاوه بر این موارد درمان بیماری‌های ارتوپدی با PRP نیز به تأیید PRP رسیده است.
درمان بیماری‌های ارتوپدی با پی آر پی
در حال حاضر، بسیاری از متخصصان ارتوپدی از پی آر پی تراپی به عنوان یکی از روش‌های موثر در کنار دارو درمانی، فیزیوتراپی و جراحی استفاده میکنند. با تزریق پلاکت به مفاصل و عضلات، تولید یک نوع خاص پروتئین به نام فاکتورهای رشد فراهم میشود. این پروتئین‌ها عمدتا به افزایش ساخت کلاژن در محل تزریق می‌پردازند. کلاژن، که یک ماده اصلی در ساختار بافتی مانند سلول‌ها، عضلات، رباط، تاندون یا غضروف است، بهبود و قوی‌تر شدن این ساختارها را تسهیل می‌کند. همچنین، افزایش رشد سلول‌های بنیادی و بهبود جریان خون در ناحیه مورد درمان نیز به عنوان مزیت‌های دیگر تولید فاکتورهای رشد مطرح میشود. نتیجه این فرآیند، افزایش استحکام و انعطاف پذیری غضروف‌هاست.
در سال‌های اخیر، درمان بیماری‌های ارتوپدی با پی آر پی تراپی به ویژه در بین ورزشکاران حرفه‌ای و آسیب‌دیدگان جهت‌گیری قرار گرفته است. دلیل اصلی این توجه، میزان بالای موفقیت در تزریق و کوتاه‌تر شدن دوره نقاهت میباشد. برخی از متخصصان ارتوپدی در برخی موارد، این روش را به صورت ترکیبی با جراحی‌های ارتوپدی انجام می‌دهند، با هدف کاهش دوره نقاهت و بهبودی سریع‌تر بخش‌های آسیب‌دیده. تاکنون، موفقیت‌های بسیاری در استفاده از روش پی آر پی تراپی در درمان این نوع مشکلات ارتوپدی اثبات شده است:
- آرتروز زانو
- شکستگی زانو
- کشیدگی یا پارگی رباط
- آرتروز هیپ (مفصل لگن)
- پارگی یا کشیدگی تاندون (زانو، مچ پا و …)
- صدمات عضلانی (مانند چهار سر ران، پشت ران یا همسترینگ، ساق پا و …)
چگونگی پی آر پی تراپی برای بیماری‌های ارتوپدی
برای آغاز درمان پلاکت، ابتدا از فرد مبتلا به مشکل ارتوپدی 30 الی 60 میلی‌لیتر خون گرفته میشود. سپس، نمونه خون در یک کیت و دستگاه سانتریفیوژ قرار می‌گیرد تا پلاسمایی که حاوی پلاکت است، از دیگر اجزای خون جدا شود. تعداد پلاکت‌ها در مایع PRP حدود 4 تا 6 برابر خون است. این مایع بدون افزودن هیچ ماده خارجی دیگری برای تزریق استفاده میشود. سپس محل تزریق با استفاده از بی حس کننده آماده میشود و متخصص ارتوپد برای دقت بیشتر از دستگاه سونوگرافی استفاده می‌کند. افزایش درد و التهاب در لحظه تزریق نشان‌دهنده تحریک بافت آسیب دیده برای ترمیم است، اما با گذر زمان، درد کاهش می‌یابد و قدرت مفاصل و عضلات بهبود می‌یابد.
کاربرد پی آر پی در ارتوپدی
مطالعات و مقالات جدید نشان می دهند که استفاده از PRP در آسیب های تاندونی و همچنین ساییدگی های ملایم و متوسط استخوانی می تواند موثر تر باشد.
با توجه به موارد زیر میزان اثرگذاری PRP تعیین می شود:
- ناحیه ای که تحت درمان قرار می گیرد
- وضعیت سلامت کلی بیمار
- حاد یا مزمن بودن وضعیت بیمار
- آماده سازی صحیح و تزریق مناسب PRP
- حمایت های بعد از تزریق با کمک فیزیوتراپی و کاهش استرس به بافت در حال ترمیم
شایع ترین مشکلاتی که از PRP برای درمان آن ها استفاده می شود شامل:
آسیب های مزمن تاندونی
شایع ترین اسیب های تاندونی که با پی آر پی مورد درمان قرار میگیرند شامل التهاب تاندون های آرنج در آرنج تنیس بازان، التهاب تاندون آشیل، التهاب فاشیای کف پا (خار پاشنه)، التهاب تاندون کشکک و تاندون های پنجه غازی زیر زانو می باشد.
در این موارد آسیب های تاندون، عضله یا فاشیا به صورت طولانی مدت تحت فشار و استرس مداوم قرار گرفته است و بعد از هر مرحله آسیب، فرصت ترمیم کافی به بافت آسیب دیده داده نشده است.
لذا آسیب از روند ترمیم نرمال خود خارج شده و وارد فاز التهابی مزمن و دردهای مداوم شده است. لذا تزریق PRP در این موارد، با افزایش قدرت ترمیم پذیری ناحیه، منجر به شکسته شدن پروسه مزمن و بازگشت آن به سیر طبیعی بهبود زخم در بدن میگردد.
یعنی با تبدیل زخم کهنه به زخم تازه در بافت، سبب بهبود آن میشود. البته هنوز برتری درمان با پی آر پی نسبت به روش های قدیمی تر مثل فیزیوتراپی و یا تزریق استرویید ثابت نشده است.
آسیب های حاد عضلانی و رباط ها
یکی از شایع ترین موارد کاربرد پی آر پی در ارتوپدی استفاده از آن در کشیدگی های عضله ی همسترینگ در ورزشکاران می باشد.
جراحی ها
کاربرد پی آر پی در ارتوپدی – اخیرا از پی آر پی در انواع مختلفی از جراحی ها به عنوان عامل تسریع روند بهبودی استفاده می شود. هنوز مطالعات اندکی در این باره وجود دارد ولی این مطالعات عمدتا نشان می دهند استفاده از پی آر پی در جراحی های ترمیم مینیسک (در صورتی که بافت منیسک به شدت آسیب دیده باشد و دچار تخریب باشد که شانس ترمیم با جراحی به تنهایی در این مورد کم است) می تواند روال درمان و سرعت ترمیم را بهبود بخشد.
برخی از انواع ساییدگی زانو
متاسفانه استفاده بی رویه و غیر متعارف و غیر علمی از PRP در درمان ساییدگی های زانو به دلایل متعدد بسیار رواج یافته است. هزینه بالای جراحی های تعویض مفصل زانو، پرداختن به درمانهای سنتی و غیر علمی در رسانه ها، بدنام سازی درمانهای طبی مدرن به صورت سازمان یافته و معرفی پزشکان و بخصوص جراحان به عنوان قشر ستمگر و بی درد در جامعه، به قصد تخریب وجهه مثبت تاریخی حکیمان، همه و همه منجر به پرطرفدار شدن درمانهای سنتی و عموما غیر علمی با نتایج گاها تاسف بار غیر قابل جبران در بین مردم شده است.
در این فضا افرادی از این ذهنیت عمومی سوء استفاده میکنند و درمانهای تزریقی و البته پرهزینه (به نسبت تاثیرگذاری آنها) را به عنوان درمانهای جایگزین درمانهای استاندارد برای ساییدگی زانو معرفی میکنند. در پایان هم و بعد از چندین مرحله تزریق بی اثر، درمان جراحی که میبایست در ابتدا انجام میشد، را به بیمار پیشنهاد میکنند. البته توصیه انجام جراحی در مواردی که مورد نیاز نیست توسط بعضی پزشکان هم بی تاثیر در رواج این تفکر در جامعه نمیباشد.
کاربرد پی آر پی در ارتوپدی در ساییدگی زانو
و اما تاثیر PRP در ساییدگی زانو بسیار محدود میباشد. در این مورد مطالعات نشان می دهند پی آر پی می تواند علائم (تنها علایم) افراد با ساییدگی های خفیف و متوسط زانو را تا 2 سال بهبود بخشد. و PRP هیچ تاثیری در بهبود ساییدگی و ترمیم شدن غضروف (در مرحله شدید درجه ۳و ۴ آسیب) ندارد.
لذا تشخیص موثر بودن پی آر پی در ساییدگی های زانو کاری بسیار دقیق می باشد و تنها در مواردی که ساییدگی در مراحل اولیه میباشد میتواند موثر باشد و به بهبود علایم و ترمیم غضروف کمک کند و تزریق آن در ساییدگی های شدید زانو کاملا بی اثر و یا با تاثیرات موقت است و اصلا توصیه نمیشود.
مراقبت های بعد از درمان به روش PRP
- بهتر است بعد از تزریق پی ار پی به مدت 2 الی 3 روز از انجام هرگونه فعالیت ورزشی و سنگین خودداری شود.
- به منظور کاهش فشار بر مفاصل آسیب دیده باید از عصا، آتل استفاده شود.
- امکان دارد پزشک به شما توصیه کند که به فیزیوتراپیست مراجعه کنید. بهتر است ابتدا تمرینات شما با ورزش های کششی انجام شود.
- پس از گذشت چهار هفته می توانید، به مرور از ورزش های آرام بدون وارد شدن آسیب به محل درمان شده بهره ببرید.
- به توصیه دکتر ارتوپد چند مرتبه در روز یخ را در محل آسیب دیده بگذارید.
- در صورت بروز درد شدید با مشورت پزشک می توانید از کمپرس های آب گرم استفاده کنید.
عوارض پی آر پی تراپی برای بیماری‌های ارتوپدی
پلاکت درمانی با برخی از بیماری‌ها هماهنگی ندارد و باید در نظر داشت که افراد مبتلا به سرطان، اختلالات انعقاد خون، مشکلات تیروئید، مشکلات پوستی، اختلالات کبدی و بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر باید قبل از هر اقدامی با متخصص ارتوپدی مشورت کنند. استفاده از برخی داروها نیز ممکن است با انجام پلاکت درمانی تداخل داشته باشد، به عنوان مثال داروهای ضد التهاب استروئیدی و غیراستروئیدی و داروهای ضد انعقاد خون. همچنین، خطر عفونت و درد شدید نیز به عنوان عوارض احتمالی این روش باید در نظر گرفته شود.
